Navigatie van de nieuwe machinerichtlijn
Gepubliceerd op 16 januari 2025 in AI
De overgang van de Europese Unie van Machinerichtlijn 2006/42/EG naar de nieuwe Machinerichtlijn (2023/1230/EU), met ingang van 20 januari 2027, betekent een aanzienlijke verschuiving in de wettelijke vereisten voor machines en gerelateerde producten. Voor systeemintegrators introduceert de verordening strengere vereisten voor de integratie van AI-gestuurde systemen, autonome machines en onderling verbonden apparatuur. Voor eindgebruikers, met name die met complexe machinesystemen werken, is het een strategische noodzaak om voorbereid te zijn op deze wijzigingen.
Continuïteit in veiligheidsdoelen, innovatie in aanpak
Het overkoepelende doel van de nieuwe regelgeving blijft hetzelfde als zijn voorganger: het veilig ontwerpen, bouwen en gebruiken van machines garanderen. De bijgewerkte verordening probeert echter hiaten in de oorspronkelijke richtlijn aan te pakken, met name in het licht van de vooruitgang in digitale technologieën en de complexiteit in moderne productie. Belangrijke updates zijn een meer gestructureerde aanpak van conformiteitsbeoordelingen, expliciete bepalingen voor digitalisering en cyberbeveiliging en een directe juridische toepassing in EU-lidstaten zonder dat nationale omzetting nodig is.
Het nieuwe wetgevingskader (NLF) omarmen
Een van de opmerkelijke structurele wijzigingen is de afstemming van de machinerichtlijn met het nieuwe wetgevingskader (NLF) van de EU. Deze aanpak stroomlijnt de naleving door procedures in verschillende productcategorieën te harmoniseren. Het introduceert ook duidelijkheid in terminologie en processen, met name voor machines met een hoog risico en nieuwe risico's die verbonden zijn aan digitale technologieën zoals AI en verbonden systemen.
De rol van AI, cyberbeveiliging en digitalisering
Het meest transformerende aspect van de nieuwe machinerichtlijn is misschien wel de focus op digitale technologieën. Het gaat expliciet om risico's die verband houden met AI, machine learning en onderling verbonden apparaten. Systemen met gedeeltelijk of volledig zelfontwikkelend gedrag, die vaak voorkomen in apparatuur met AI, vereisen nu bijvoorbeeld strengere evaluaties door derden. Dit zorgt ervoor dat adaptieve systemen veilig blijven, zelfs als ze zich in de loop van de tijd ontwikkelen.
Cyberbeveiliging is een andere belangrijke pijler. Machines moeten zodanig zijn ontworpen dat ze bestand zijn tegen kwaadwillige pogingen om essentiële onderdelen of software te beschadigen. Dit mandaat komt overeen met de bredere Cyber Resilience Act, maar is afgestemd op de veiligheid van machines en pakt risico's aan die uniek zijn voor productieomgevingen.
Digitale documentatie is een praktische aanvulling op de regelgeving, zodat fabrikanten online gebruikershandleidingen en conformiteitsverklaringen kunnen leveren. Hoewel dit de impact op het milieu en de operationele kosten verlaagt, moeten fabrikanten ervoor zorgen dat digitale bronnen gedurende ten minste tien jaar na de marktintroductie van een product toegankelijk blijven.
Implicaties voor automatiseringsprojecten
De machinerichtlijn heeft speficieke gevolgen voor de automatiseringsindustrie:
- Collaborative Robots: De nieuwe machinerichtlijn streeft ernaar veiligheidsrisico's in verband met samenwerking tussen mens en robot aan te pakken. Cobots werken vaak dicht bij mensen en bedrijven moeten ervoor zorgen dat hun veiligheidsfuncties betrouwbaar blijven, zelfs in dynamische omgevingen. De regelgeving introduceert strengere eisen voor cobots die AI of adaptief gedrag bevatten, met name als deze systemen van invloed zijn op veiligheidskritische functies. In dergelijke gevallen kunnen conformiteitsbeoordelingen door derden vereist zijn om naleving te valideren.
- Integratie van autonome systemen: Autonome machines, zoals mobiele robots, moeten nu gespecialiseerde bewakingsfuncties bevatten waarmee supervisors op afstand toegang hebben tot real-time informatie over de machine en, indien nodig, kunnen ingrijpen. Dit omvat de mogelijkheid om de robot te stoppen, te starten of te verplaatsen om de veiligheid te garanderen zonder extra risico's. Belangrijk is dat de regelgeving bepaalt dat bewaking direct of indirect kan worden uitgevoerd, bijvoorbeeld via camerasystemen, mits de beweging en het werkgebied van de machine volledig waarneembaar zijn.
- Kunstmatige intelligentie: Systemen met gedeeltelijk of volledig zelflerend gedrag, zoals systemen die gebruikmaken van machine learning, moeten ervoor zorgen dat hun adaptieve functionaliteit de veiligheid niet in gevaar brengt. De regelgeving vereist uitdrukkelijk dat veiligheidskritische AI-systemen strenge risicobeoordelingen ondergaan en in veel gevallen conformiteitsbeoordelingen van derden om de naleving te controleren. Bovendien mogen AI-systemen tijdens hun leerfase geen wijzigingen aanbrengen die kunnen leiden tot onvoorziene risico's of gevaren.
- Cyberbeveiliging in verbonden systemen: De machinerichtlijn pakt ook de groeiende risico's aan die onderling verbonden machines en op afstand bediende machines met zich meebrengen. Machines moeten nu zodanig zijn ontworpen dat ze bestand zijn tegen onbevoegde toegang of manipulatie, die veiligheidskritische functies in gevaar kunnen brengen. Dit omvat ook bescherming tegen schadelijke interferentie via fysieke verbindingen, zoals USB-poorten of digitale kanalen, zoals netwerksystemen.
Voorbereiden op naleving: een proactieve aanpak
De gefaseerde tijdlijn van de machinerichtlijn geeft bedrijven die aan industriële automatiseringsprojecten werken een cruciale voorbereidingsperiode, maar de afwezigheid van een overgangsperiode betekent dat volledige naleving moet worden bereikt vóór de deadline van januari 2027. Om op tijd aan de naleving te voldoen, moeten bedrijven eerst een uitgebreide evaluatie uitvoeren van bestaande machines en systemen om hiaten in verband met de nieuwe vereisten te identificeren. Er moet met name aandacht worden besteed aan voorzieningen voor machines met een hoog risico, digitale veiligheidscomponenten en kwetsbaarheden in cyberbeveiliging, aangezien dit belangrijke aandachtsgebieden zijn in de bijgewerkte regelgeving.
Het vroegtijdig invoeren van geharmoniseerde normen, waar beschikbaar, kan ook helpen het nalevingsproces te stroomlijnen, zelfs als er nog veel normen worden herzien. Training is een andere essentiële stap en voorziet teams van de kennis die nodig is om met nieuwe technologieën om te gaan.
Voor systeemintegrators en eindgebruikers biedt de nieuwe machinerichtlijn een kader voor het stimuleren van innovatie en het waarborgen van veiligheid in een steeds digitaler productielandschap. Door nu te handelen, kunnen belanghebbenden zich voorbereiden op een probleemloze overgang, profiteren van de geboden kansen en veerkrachtige systemen bouwen die voldoen aan de eisen van de toekomst.
